Zacznijmy od przepisów k.c.

Większość ubezpieczycieli do uregulowania kwestii zabezpieczenia faktoringu polisą klienta wykorzystuje

Art. 823. k.c.
[Przeniesienie prawa z umowy ubezpieczenia]

§ 1. W razie zbycia przedmiotu ubezpieczenia prawa z umowy ubezpieczenia mogą być przeniesione na nabywcę przedmiotu ubezpieczenia. Przeniesienie tych praw wymaga zgody ubezpieczyciela, chyba że umowa ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej.

§ 2. W razie przeniesienia praw, o których mowa w § 1, na nabywcę przedmiotu przechodzą także obowiązki, które ciążyły na zbywcy, chyba że strony za zgodą ubezpieczyciela umówiły się inaczej. Pomimo tego przejścia obowiązków zbywca odpowiada solidarnie z nabywcą za zapłatę składki przypadającej za czas do chwili przejścia przedmiotu ubezpieczenia na nabywcę.

§ 3. Jeżeli prawa, o których mowa w § 1, nie zostały przeniesione na nabywcę przedmiotu ubezpieczenia, stosunek ubezpieczenia wygasa z chwilą przejścia przedmiotu ubezpieczenia na nabywcę.

[§ 4. dotyczy subrogacji]

Przekładając na prostszy język i praktykę, czyli na zapisy umów ubezpieczenia, które zazwyczaj „stanowią inaczej” sytuacja przedstawia się następująco.

Cesja wierzytelności

Jeśli przedsiębiorca sprzedaje należność faktorowi (cesja wierzytelności na faktora) to powinien o tym poinformować ubezpieczyciela i uzyskać jego akceptację.

Ubezpieczyciel powinien potwierdzić, że należności wykupione przez faktora są nadal objęte ochroną ubezpieczeniową. Standardowo polisa obejmuje należności przysługujące ubezpieczającemu (przedsiębiorcy), więc zaniedbanie tego powoduje, że należności „wychodzą” z polisy i tracą ochronę. Odszkodowanie nie przysługuje.

Czyli przy korzystaniu z faktoringu niepełnego (z regresem) jak i pełnego (z przejęciem ryzyka) absolutnie kluczową kwestią jest akceptacja cesji wierzytelności przez ubezpieczyciela. Czasem ta akceptacja jest zawarta w warunkach ogólnych umowy ubezpieczenia a wypłata odszkodowania przedsiębiorcy uzależniona od zwrotnego przelania na niego wierzytelności we wskazanym momencie (przed wnioskiem o windykację lub przed wypłatą odszkodowania). Często sporządzany jest aneks do umowy ubezpieczenia akceptujący faktoring i regulujący kwestię podtrzymania ochrony dla wykupionych należności.

Cesja praw do odszkodowania

Przedsiębiorca może jednocześnie przenieść na faktora prawo do odszkodowania z polisy (cesja praw do odszkodowania).

Cesja praw do odszkodowania musi być zawsze zaakceptowana przez ubezpieczyciela. Tak standardowo stanowią ogólne warunki ubezpieczenia. Niedopełnienie tego obowiązku powoduje, że należności scedowane są nieubezpieczone. Ubezpieczyciel powinien potwierdzić, że odszkodowanie z tytułu należności wykupionych przez faktora i będących jego własnością będzie wypłacone na konto faktora.

Wraz z cesją praw do odszkodowania, na faktora mogą być przeniesione obowiązki wynikające z polisy, chyba że umówiono się inaczej. Najczęściej wszystkie obowiązki dotyczące polisy zostają przy ubezpieczającym, a faktor zapewnia sobie prawo do ich wykonania w zakresie zgodnym z ustaleniami umowy faktoringu.

Cesja praw do odszkodowania na faktora nie musi dotyczyć wyłącznie należności nabytych przez faktora. Może ona obejmować również prawa do odszkodowania z pozostałych – niewykupionych należności, czyli również tych, które należą nadal do przedsiębiorcy. Ale jeśli najpierw nie zostanie potwierdzona ochrona dla należności wykupionych przez faktora to cesja praw do odszkodowania będzie obejmowała wyłącznie należności nadal przysługujące przedsiębiorcy, a te wykupione przez faktora będą pozbawione ochrony.

Dokumenty

Potwierdzenie ochrony dla wykupionych wierzytelności i przelanie praw do odszkodowania realizowane jest w różnych formach.

• Aneks do umowy ubezpieczenia potwierdzający ochronę dla nabytych przez faktora należności + cesja praw do odszkodowania + potwierdzenie cesji praw do odszkodowania,
• Aneks do umowy ubezpieczenia j.w. + trójstronna cesja praw do odszkodowania,
• Porozumienie trójstronne łączące akceptację cesji wierzytelności i cesję praw do odszkodowania

Podsumowując

tę część i rozwiązanie oparte na art. 823 k.c. trzeba sobie odpowiedzieć na następujące pytania:

• Czy po nabyciu wierzytelności przez faktora przedsiębiorca będzie miał nadal prawa do odszkodowania, żeby móc je scedować na faktora?
• Czy cesja wierzytelności na faktora została zaakceptowana przez ubezpieczyciela? Czy potwierdził ochronę nabytych wierzytelności?
• Czy cesją praw do odszkodowania będą objęte wszystkie ubezpieczone należności? Czy tylko od wybranych, wskazanych do faktoringu odbiorców?
• Czy ubezpieczyciel został poinformowany o cesji praw do odszkodowania na faktora? Czy ubezpieczyciel zaakceptował ją?
• Czy określone zostały obowiązki stron w odniesieniu do polisy?

Drugą podstawą prawną stosowaną przez ubezpieczycieli, a właściwie, z tego co wiem, tylko przez KUKE SA jest

Art. 808. k.c.
[Ubezpieczenie na rzecz osoby trzeciej]

§ 1. Ubezpieczający może zawrzeć umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek. Ubezpieczony może nie być imiennie wskazany w umowie, chyba że jest to konieczne do określenia przedmiotu ubezpieczenia.

§ 2. Roszczenie o zapłatę składki przysługuje ubezpieczycielowi wyłącznie przeciwko ubezpieczającemu. Zarzut mający wpływ na odpowiedzialność ubezpieczyciela może on podnieść również przeciwko ubezpieczonemu.

§ 3. Ubezpieczony jest uprawniony do żądania należnego świadczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela, chyba że strony uzgodniły inaczej; jednakże uzgodnienie takie nie może zostać dokonane, jeżeli wypadek już zaszedł.

§ 4. Ubezpieczony może żądać by ubezpieczyciel udzielił mu informacji o postanowieniach zawartej umowy oraz ogólnych warunków ubezpieczenia w zakresie, w jakim dotyczą praw i obowiązków ubezpieczonego.

KUKE wychodzi z założenia, że nie można scedować prawa, którego się nie posiada, bo należność nabyta przez faktora „wyszła” z polisy. W związku z tym stosuje konstrukcję włączenia faktora do umowy ubezpieczenia jako ubezpieczonego. Pozwala to na wypłatę odszkodowania temu podmiotowi, który jest właścicielem należności, na udzielanie faktorowi informacji o polisie, na podział obowiązków i na subrogację ustawową.

Aneks KUKE pod faktoring

Włączenie faktora do polisy następuje aneksem do umowy ubezpieczenia, czyli między ubezpieczycielem a przedsiębiorcą. Natomiast zapisy aneksu wchodzą w życie po potwierdzeniu przyjęcia jego treści przez faktora.
Zamiast aneksu do polisy może być zastosowane porozumienie trójstronne zawierające analogiczne zapisy, które jest formą preferowaną przez faktorów.

Cesja praw do odszkodowania z polisy KUKE nie nadaje się pod faktoring!

Natomiast należy wystrzegać się cesji praw do odszkodowania jako zabezpieczenia faktoringu polisą KUKE, gdyż taka cesja dotycząca nabytych przez faktora wierzytelności jest wg KUKE cesją pustą, bezprzedmiotową (należność nabyta przez faktora „wyszła” z polisy). I ubezpieczyciel najprawdopodobniej odmówi faktorowi (i przedsiębiorcy) wypłaty odszkodowania. Tak do tego podchodzi KUKE.

Oczywiście w podbramkowej sytuacji można się spierać przed sądem i udowadniać, że przedsiębiorca pisemnie poinformował, że cesja dotyczy należności, które będą przedmiotem faktoringu. Że ubezpieczyciel miał świadomość, że wierzytelności są scedowane na faktora i mimo to zgodził się na cesję praw do odszkodowania. Że w takiej sytuacji mają zastosowanie przepisy art. 823 k.c. Itd. Jednak lepiej tego uniknąć.

Cesja praw do odszkodowania z polisy KUKE może być zastosowana jako zabezpieczenie na należnościach, które nie są przedmiotem faktoringu i są własnością ubezpieczającego. I działa wtedy jak cesja np. pod kredyt.