Wystawianie gwarancji płatniczych w Polsce jest głównie domeną banków. Nieliczni ubezpieczyciele, którzy je wystawiają robią to na zasadzie indywidualnych wyjątków.

Gwarancje kontraktowe należą do jednych z najpopularniejszych gwarancji w obrocie międzynarodowym. Wystawcą takiej gwarancji czyli gwarantem może być bank lub ubezpieczyciel.

Dlaczego gwarancja ubezpieczeniowa?

Jeśli jesteś przedsiębiorcą wnioskującym o gwarancję / zlecającym wystawienie gwarancji to warto żebyś wiedział, że zaletą gwarancji udzielanych przez ubezpieczycieli jest to, że w odróżnieniu od gwarancji bankowych nie obciążają Twojej linii kredytowej i tym samym są instrumentem podwyższającym Twoją płynność. A linię kredytową w banku zostaw na inne potrzeby.

Kolejna zaleta gwarancji wystawianej przez ubezpieczyciela wiąże się ze sposobem oceny ryzyka. Ponieważ ubezpieczyciele nie mają tak dużych możliwości (ani też nie jest to szeroko praktykowane) zabezpieczania swoich roszczeń zwrotnych na majątku klienta jak banki (np. na rachunkach bankowych klienta), przywiązują większą wagę do analizy ryzyka kontraktu i ryzyka osoby beneficjenta.

Rodzaje gwarancji kontraktowych

Najczęściej spotykane rodzaje  ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych wystawianych w obrocie międzynarodowym to gwarancja dobrego wykonania umowy (performance bond), gwarancja właściwego usunięcia wad i usterek (maintenance bond), gwarancja zwrotu kwot zatrzymanych czyli tzw. gwarancja kaucyjna (retention bond), gwarancja zwrotu zaliczki (advance payment bond) i w mniejszym stopniu gwarancja przetargowa (bid/tender bond).

Gwarancja na rzecz beneficjenta zagranicznego może być wystawiona przez gwaranta-ubezpieczyciela na zasadzie „standalone” tj. po jednorazowej, dedykowanej pod dany kontrakt ocenie ryzyka lub w ramach posiadanego przez wnioskodawcę-zleceniodawcę kwotowego limitu gwarancyjnego/linii gwarancyjnej, o ile u danego ubezpieczyciela limit ten obejmuje oprócz gwarancji krajowych również gwarancje zagraniczne.

Na pierwsze żądanie

W przypadku gwarancji międzynarodowych, z uwagi na ich specyfikę, należy zwrócić szczególną uwagę na pewne elementy. W praktyce gwarancyjnej związanej z obrotem międzynarodowym zasadą jest wystawianie gwarancji bezwarunkowych i płatnych na pierwsze żądanie. Takie gwarancje mogą być udzielane nie tylko przez banki, ale również przez ubezpieczycieli. (zobacz np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 1996 r. Nr II CRN 38/96).

Jeśli jesteś wnioskodawcą / zleceniodawcą gwarancji na rzecz zagranicznego kontrahenta, płatnej na pierwsze żądanie, miej na uwadze, że gwarancja ta jest płatna przez gwaranta już po zgłoszeniu żądania zgodnego z treścią gwarancji i spełnieniu przesłanek formalnych wymienionych w tejże gwarancji. Gwarant (wystawca gwarancji) nie bada zasadności zgłoszonego żądania.
Taka gwarancja jest zobowiązaniem nieakcesoryjnym, czyli niezależnym od zawartego między kontrahentem zagranicznym a kontrahentem krajowym kontraktu na wykonanie prac lub dostarczenie towarów, który to kontrakt stanowił podstawę wystawienia tej gwarancji.

Jako wnioskodawca / zleceniodawca gwarancji koniecznie dopilnuj, żeby w liście gwarancyjnym została dokładnie określona forma (np. papierowa, elektroniczna) i sposób dostarczenia gwarantowi żądania zapłaty.

Te dwie kwestie mają jeszcze większe znaczenie praktyczne w gwarancjach w obrocie międzynarodowym niż krajowym. Bardzo często żądania zapłaty z gwarancji międzynarodowych zgłaszane są na ostatnią chwilę, żeby zdążyć tuż przed terminem ekspiracji danej gwarancji. Beneficjent składa wówczas swoje żądanie zapłaty w formie i w sposób – jeśli nie ogranicza go w tym zakresie treść listu gwarancyjnego - umożliwiający jak najszybsze dotarcie żądania do gwaranta. W związku z tym, jeśli sposób dostarczenia żądania nie jest precyzyjnie określony w liście gwarancyjnym to zarówno wnioskodawca / zleceniodawca takiej gwarancji jak i gwarant zdaje się w tym zakresie na zupełny przypadek.

Prawo właściwe i reguły URDG Międzynarodowej Izby Handlowej

Bardzo istotnym jest określenie w gwarancji prawa właściwego dla tej gwarancji. Jeżeli prawo państwa, któremu będzie podlegała gwarancja nie zostało określone w jej treści wówczas najczęściej zastosowanie będzie miało prawo właściwe dla siedziby gwaranta czyli wystawcy gwarancji.

Z uwagi na fakt, że przepisy prawne wielu krajów (w tym także i przepisy prawa polskiego) w ogóle lub w niewielkim stopniu  odnoszą się do gwarancji abstrakcyjnych płatnych na pierwsze żądanie, w celu uniknięcia różnych niespodzianek, w tym także interpretacyjnych, warto poddać dodatkowo gwarancję zagraniczną Jednolitym Regułom dla Gwarancji Płatnych na Żądanie (URDG) Międzynarodowej Izby Handlowej w Paryżu.
Na podstawie mojej wieloletniej praktyki uważam, że jest to szczególnie istotne dla wnioskodawcy / zleceniodawcy gwarancji.

Czym w istocie są te reguły ?

URDG nie są obowiązującym prawem dla gwarancji, ale profesjonalnie opracowanym i rekomendowanym przez wiele prestiżowych instytucji zestawem reguł do stosowania w praktyce gwarancyjnej. Oznacza to, że mają zastosowanie w tej gwarancji, w której treści wyraźnie wprowadzono klauzulę poddającą tę gwarancję tym regułom.

Dnia 1 lipca 2010 roku weszły w życie nowe reguły Międzynarodowej Izby Handlowej w Paryżu tj. Jednolite Reguły dla Gwarancji Płatnych na Żądanie oznaczone jako URDG 758.
W środowisku międzynarodowych praktyków gwarancyjnych uważa się, że są one bardziej klarowne i doprecyzowane niż poprzednie URDG 458.

Zaznaczyć trzeba, że wprowadzenie do obrotu URDG 758 nie oznacza, że obecnie nie można już stosować wcześniejszych URDG 458, które zostały przecież wypróbowane praktycznie w ciągu niemal 20 lat ich funkcjonowania.

Dopuszczalność cesji z gwarancji

Przed wystawieniem gwarancji, a najlepiej jeszcze na etapie wniosku/zlecenia, UPEWNIJ SIĘ czy będzie dopuszczalna cesja praw z tej gwarancji i na jakich warunkach.
Czy cesja nie będzie ograniczona (pojedyncza, wielokrotna, tylko na podmiot z góry oznaczony, z możliwością jednokrotnej retrocesji itd.) ?

Dotyczy to zwłaszcza gwarancji zwrotu zaliczek udzielanych w związku z kontraktami dotyczącymi wytworzenia kapitałochłonnych dóbr o długim okresie produkcji i/lub indywidualnych parametrach tzw. szytych na miarę (ang. tailor-made). Cesje z takich gwarancji służą często zabezpieczeniu kredytu udzielanego przez bank zagranicznego kontrahenta na sfinansowanie przez niego przedmiotowych zaliczek wypłacanych zgodnie z zawartym kontraktem polskiemu kontrahentowi.

Oprócz przeniesienia prawa do wierzytelności z gwarancji możliwe jest jedynie przeniesienie samego prawa do odbioru sumy pieniężnej z gwarancji. W razie żądania zapłaty gwarant przekaże potem te pieniądze na wskazany rachunek bankowy nienależący do beneficjenta gwarancji.

W przypadku gwarancji bankowej dla ważności cesji, pamiętaj o spełnieniu podstawowej zasady przeniesienia wierzytelności z gwarancji wraz z przeniesieniem wierzytelności zabezpieczonej gwarancją, chyba że w treści gwarancji postanowiono inaczej (art. 82 i 86a Prawa bankowego).

W celu sprawdzenia dopuszczalności cesji zarówno w przypadku gwarancji bankowych jak i ubezpieczeniowych sprawdź - oprócz tekstu, proponowanego przez gwaranta listu gwarancyjnego - czy do gwarancji zostały inkorporowane reguły URDG i zapoznaj się z zasadami cesji w tych regułach (URDG 758 lub 458).